Acute toxiciteit verwijst naar de schadelijke effecten die optreden na een eenmalige blootstelling of korte termijn blootstelling aan een giftige stof. Dit kan gebeuren via inslikken (oraal), inademen (inhalatoir), of huidcontact (dermaal). De effecten van acute toxiciteit treden doorgaans binnen 24 uur op en kunnen variëren van milde symptomen zoals hoofdpijn en misselijkheid tot ernstige effecten zoals ademhalingsproblemen, zenuwschade, orgaanfalen of de dood.
Classificatie volgens ADR (gevaarsklasse 6.1)
Binnen het ADR (Europese regelgeving voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg) valt acute toxiciteit onder klasse 6.1: Giftige stoffen. De classificatie wordt bepaald aan de hand van de LD50 (Lethal Dose 50%) en LC50 (Lethal Concentration 50%):
-
LD50 (oraal, rat)
- Categorie 1: ≤ 5 mg/kg
- Categorie 2: > 5 mg/kg en ≤ 50 mg/kg
- Categorie 3: > 50 mg/kg en ≤ 300 mg/kg
- Categorie 4: > 300 mg/kg en ≤ 2000 mg/kg
-
LD50 (dermaal, rat of konijn)
- Categorie 1: ≤ 50 mg/kg
- Categorie 2: > 50 mg/kg en ≤ 200 mg/kg
- Categorie 3: > 200 mg/kg en ≤ 1000 mg/kg
- Categorie 4: > 1000 mg/kg en ≤ 2000 mg/kg
-
LC50 (inhalatie, 4 uur blootstelling)
- Gassen: Categorie 1: ≤ 100 ppm | Categorie 2: > 100 ppm en ≤ 500 ppm
- Dampen: Categorie 1: ≤ 0,5 mg/L | Categorie 2: > 0,5 mg/L en ≤ 2,0 mg/L
- Stoffen/nevels: Categorie 1: ≤ 0,05 mg/L | Categorie 2: > 0,05 mg/L en ≤ 0,5 mg/L
Praktijkvoorbeelden van acute toxische stoffen
- Zeer giftig (categorie 1-2): Cyaniden (bv. waterstofcyanide), Ricine, Strychnine
- Middelmatig giftig (categorie 3): Chloroform, Formaldehyde
- Licht giftig (categorie 4): Ethanol, Paracetamol (bij overdosering)
Gevarenpictogrammen (GHS / ADR)
- Categorie 1-3: ☠️ Doodshoofd en gekruiste beenderen (GHS06, H300/H310/H330)
- Categorie 4: ⚠️ Uitroepteken (GHS07, H302/H312/H332)
Bescherming en preventie
- Draag persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zoals handschoenen, ademhalingsbescherming en veiligheidsbrillen.
- Gebruik ventilatie bij werken met vluchtige toxische stoffen.
- Volg de veiligheidsinstructies en noodprocedures bij blootstelling.
