Adembescherming is essentieel in situaties waar mensen worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen die via inademing schadelijk kunnen zijn. Denk aan stoffen zoals giftige dampen, gassen, nevels, stofdeeltjes of zuurstofarme omgevingen. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste aspecten van adembescherming:
Waarom adembescherming?
- Gevaarlijke stoffen inademen: Chemische stoffen, zoals chloor, ammoniak, of vluchtige organische stoffen (VOS), kunnen de luchtwegen en longen beschadigen.
- Zuurstofgebrek: In afgesloten of slecht geventileerde ruimtes kan zuurstof schaars zijn, wat levensgevaarlijk is.
- Langetermijneffecten: Blootstelling kan leiden tot chronische aandoeningen, zoals longschade, astma of zelfs kanker.
Typen adembeschermingsmiddelen
Adembeschermingsmiddelen kunnen worden ingedeeld in twee hoofdcategorieën: filtrerende en isolerende middelen.
Filtrerende adembescherming
- Werking: Filteren schadelijke stoffen uit de ingeademde lucht. Geschikt voor situaties waar voldoende zuurstof aanwezig is (minimaal 19%).
- Voorbeelden:
- Stofmaskers (FFP1, FFP2, FFP3): Beschermen tegen fijne stofdeeltjes, zoals kwartsstof of houtstof.
- Gasfilters: Beschermen tegen dampen en gassen. Ze worden aangeduid met kleuren en letters (bijv. A2 voor organische dampen, B2 voor anorganische gassen).
- Combinatiefilters: Beschermen zowel tegen deeltjes als gassen.
- Beperkingen: Niet geschikt voor zuurstofarme omgevingen of bij zeer hoge concentraties gevaarlijke stoffen.
Isolerende adembescherming
- Werking: Biedt volledig onafhankelijke luchtvoorziening.
- Voorbeelden:
- Persluchttoestellen (SCBA): Zelfstandige ademluchtvoorziening, geschikt voor brandbestrijding of zeer giftige omgevingen.
- Luchtleidingsystemen: Toestellen die lucht aanvoeren via een slang vanuit een veilige omgeving.
- Voordelen: Geschikt voor zuurstofarme omgevingen of hoge concentraties van gevaarlijke stoffen.
- Beperkingen: Beperkte bewegingsvrijheid door het dragen van apparatuur of slangen.
Keuze van het juiste middel
De keuze voor adembescherming hangt af van:
- Type gevaarlijke stof: Bijvoorbeeld fijnstof, damp, gas.
- Concentratie van de stof: Bij hoge concentraties is isolerende bescherming nodig.
- Zuurstofgehalte in de lucht: Als zuurstof minder is dan 19%, moet een isolerend apparaat worden gebruikt.
- Duur van de werkzaamheden: Persluchttoestellen hebben een beperkte gebruikstijd.
- Werkplekfactor: Bepaalde filters werken minder goed in omgevingen met hoge luchtvochtigheid of extreme temperaturen.
Onderhoud en gebruik
Adembeschermingsmiddelen zijn alleen effectief als ze goed worden gebruikt en onderhouden:
- Fit-test: Controleer of het masker goed afsluit (met name bij half- en volgelaatsmaskers).
- Inspectie: Controleer regelmatig op slijtage, lekkages en vervuiling.
- Vervanging: Filters hebben een beperkte levensduur. Ze moeten op tijd vervangen worden, afhankelijk van de blootstelling.
- Opslag: Bewaar maskers en filters op een droge, schone plek, uit direct zonlicht.
Wetgeving en normen
- Europese richtlijnen: Adembescherming moet voldoen aan de Europese PBM-verordening (EU) 2016/425.
- CE-markering: Adembeschermingsmiddelen moeten CE-gecertificeerd zijn.
- EN-normen: Relevante normen zijn onder andere:
- EN 149: Voor filtrerende halfmaskers (FFP1, FFP2, FFP3).
- EN 136: Voor volgelaatsmaskers.
- EN 137: Voor persluchttoestellen.
- Risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E): Werkgevers zijn verplicht om te beoordelen of adembescherming nodig is en passende middelen te verstrekken.
Belang van training
Een goede training is cruciaal:
- Juist gebruik: Medewerkers moeten weten hoe ze een masker goed opzetten en afsluiten.
- Noodsituaties: Oefen regelmatig met isolerende apparatuur in een realistische setting.
- Bewustwording: Werknemers moeten begrijpen waarom adembescherming belangrijk is en welke risico's zij lopen.
