Wat is Bioaccumulatie?
Bioaccumulatie is het proces waarbij een stof zich in de loop van de tijd ophoopt in een organisme, meestal omdat de snelheid waarmee de stof wordt opgenomen hoger is dan de snelheid waarmee deze wordt afgebroken of uitgescheiden. Dit gebeurt vooral bij vetoplosbare stoffen (zoals sommige pesticiden en zware metalen) die moeilijk door het lichaam kunnen worden afgebroken en uitgescheiden.
Hoe werkt het?
Bioaccumulatie vindt plaats op individueel niveau en treedt op wanneer:
- Opname uit de omgeving (water, lucht, bodem of voedsel) sneller gebeurt dan uitscheiding.
- De stof niet of langzaam wordt afgebroken door metabolische processen.
- De stof zich ophoopt in vetweefsel of organen zoals lever of nieren.
Voorbeelden van stoffen die bioaccumuleren
- Zware metalen zoals lood (Pb), kwik (Hg) en cadmium (Cd).
- Persistent Organic Pollutants (POPs) zoals DDT, PCB's en dioxines.
- PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen), die vaak in industriële producten en blusschuim worden gebruikt.
Verschil tussen Bioaccumulatie en Biomagnificatie
- Bioaccumulatie = ophoping van stoffen in een individueel organisme.
- Biomagnificatie = toename van de concentratie van een stof in de voedselketen naarmate je hoger in de trofische niveaus komt.
Bijvoorbeeld:
Een vis in vervuild water neemt kwik op → een grotere roofvis eet veel van deze vissen → een zeevogel eet die roofvis → de mens eet de zeevogel of de vis. Hoe hoger in de keten, hoe meer ophoping.
Waarom is Bioaccumulatie een probleem?
- Giftige effecten op dieren en mensen: Zware metalen kunnen neurologische schade veroorzaken, POP’s kunnen hormoonverstorend werken.
- Langdurige milieuschade: Sommige stoffen blijven tientallen jaren in ecosystemen aanwezig.
- Impact op voedselveiligheid: Mensen die veel vis eten, kunnen blootgesteld worden aan hoge niveaus van kwik of PCB’s.
